Uganda yapitisha sheria ya raia kushtakiwa katika mahakama ya kijeshi

Bunge la Uganda siku ya Jumanne lilipitisha sheria iliyofanyiwa marekebisho ambao sasa itaruhusu mahakama za kijeshi kuwahukumu raia, na kusababisha maandamano kutoka upande wa upinzani ambao ulisema kuwa hatua hiyo inakiuka uamuzi wa Mahakama ya Juu zaidi uliotolewa mwezi Januari. Uamuzi huo ulipinga kesi za raia kusikilizwa katika mahakama ya jeshi.

Utaratibu huo uliotumika kwa miongo miwili iliyopita, umekosolewa kwa muda mrefu na wanasiasa wa upinzani na wanaharakati kwa kutetea haki zao ambao wanaishutumu serikali kwa kutumia mahakama za kijeshi kuwanyamazisha wapinzani, jambo ambalo inalikanusha.

Katika chapisho la mtandao wa X, bunge lilisema sheria hiyo imepitishwa.

Mkuu wa Jeshi la nchi hiyo, Muhoozi Kainerugaba, alimsifu Spika wa Bunge na wabunge wa serikali kwa kupitisha mswada huo.

"Leo, mmethibitisha kuwa ni wazalendo wasio na woga! Uganda itakumbuka ujasiri na kujitolea kwenu," alisema kwenye X.

Sheria inasubiri idhini ya Rais

Msemaji wa Jeshi Chris Magezi alisema sheria hiyo "itashughulika kwa uthabiti na wahalifu wenye jeuri yenye silaha, kuzuia uundaji wa makundi ya wanamgambo ya kisiasa ambayo yanajaribu kudhoofisha michakato ya kidemokrasia, na kuhakikisha usalama wa taifa unafungwa katika msingi thabiti."

Wakati wa mjadala kuhusu sheria hiyo, mwanasiasa wa upinzani Jonathan Odur, alisema sheria hiyo "haikuwa na kina, haina maana na inakiuka katiba."

"Hakuna msingi wa kisheria kutoa kesi ya raia katika mahakama ya kijeshi."

Hatua inayofuata itakuwa kwa Rais Yoweri Museveni kuidhinisha sheria hiyo ianze kutumika.

Kesi ya mwanasiasa Kizza Besigye

Katika uamuzi wa Januari, Mahakama ya Juu ya Uganda ilipiga marufuku kesi za kijeshi za raia, ikisema mahakama hizo hazina uwezo wa kisheria wa kushughulikia kesi za jinai kwa njia ya haki na bila upendeleo.

Hukumu hiyo iliilazimu mamlaka kuhamisha kesi ya kiongozi mkuu wa upinzani, Kizza Besigye, ambaye alikuwa akikabiliwa na mashitaka ya kijeshi kwa makosa yakiwemo ya uhaini, hadi katika mahakama ya kiraia.

Besigye, ambaye amewahi kumpinga Museveni mara nne katika uchaguzi, alizuiliwa katika nchi jirani ya Kenya mwaka jana na kufikishwa Uganda kujibu mahakama ya kijeshi.

Mawakili wa chama chake, People's Front for Freedom (PFF), wametaja mashtaka hayo kuwa ya kisiasa.

Mahakama za kijeshi zilikosolewa na kiongozi wa upinzani Bobi Wine pia mwaka 2018 aliyeshtakiwa katika mahakama ya kijeshi kwa madai ya kumiliki silaha kinyume cha sheria ingawa mashtaka dhidi ya mwanasiasa huyo wa pop baadae yalifutwa.

Shirika la kutetea haki za binadamu la Human Rights Watch hapo awali lilizikosoa mahakama za kijeshi za Uganda, ikisema hazikufikia viwango vya kimataifa vya uwezo, uhuru na kutopendelea.

“Mahakama pia hutumia mara kwa mara ushahidi unaotolewa kupitia mateso ya washtakiwa huku pia ikipuuza sheria nyingine muhimu za kesi ya haki,” kundi la watetezi wa haki lilisema. Jeshi linakanusha tuhuma hizo.