Erdogan: Unyanyasaji lazima ukomeshwe, suluhu ya nchi mbili ndio njia pekee katika Cyprus

Rais wa Uturuki Recep Tayyip Erdogan amesisitiza wito wake wa kuimarisha mahusiano ya kimataifa na Jamhuri ya Kituruki ya Cyprus Kaskazini (TRNC), huku akihimiza jamii ya kimataifa kutambua hali halisi ya kisiwa hicho na kumaliza kile alichokiita “miongo ya ukosefu wa haki” dhidi ya jamii ya Waturuki wa Cyprus.

“Waturuki wa Cyprus wataendelea kuishi kwa uhuru katika ardhi yao wenyewe kwa msaada wa Uturuki, bila kujali wengine wanasema nini,” alisema Erdogan katika hotuba yake mjini Lefkosa wakati wa maadhimisho ya miaka 51 ya Operesheni ya Amani ya Cyprus ya Uturuki mwaka 1974.

Akiendelea kueleza msaada wa Uturuki kwa suluhisho la mataifa mawili, Erdogan alisema ni wakati wa kuachana na “mfumo wa shirikisho wa zamani unaoungwa mkono na Umoja wa Mataifa,” ambao kwa maoni yake umeshindwa mara kadhaa.

“Watu wa Kituruki wa Cyprus hawawezi kupoteza miaka mingine 60,” aliongeza, huku akikosoa juhudi za kuendelea kulazimisha suluhisho ambalo “wazi halina msaada tena kutoka kwa watu wa Kituruki wa Cyprus.” Alisema zaidi, “Kulazimisha suluhisho ambalo limekwama mara kwa mara halimfaidishi yeyote.”

Biashara na safari za moja kwa moja na TRNC

Rais huyo wa Uturuki pia alihimiza jamii ya kimataifa kuanzisha mahusiano ya moja kwa moja ya kidiplomasia na kiuchumi na TRNC, ikiwa ni pamoja na kuanzisha safari za moja kwa moja za ndege na biashara — hatua ambayo aliitaja kuwa muhimu kwa amani na utulivu wa kisiwa hicho.

“Ingawa upande wa Cyprus ya Kiyunani unajitahidi kujionyesha kama ‘mamlaka pekee’ ya kisiwa hiki, TRNC sasa inawakilishwa katika mashirika ya kimataifa ya Kituruki na Kiislamu,” alisema.

Erdogan pia alisisitiza umuhimu wa kihistoria wa operesheni ya kijeshi ya mwaka 1974 iliyozinduliwa kama jibu kwa mapinduzi ya Cyprus ya Kiyunani yaliyoungwa mkono na Ugiriki, ambayo yalisababisha vurugu za kikabila dhidi ya jamii ya Waturuki wa Cyprus.

“Wakati jeshi la Uturuki lilipotua kisiwani wakati wa Operesheni ya Amani ya Cyprus, ulimwengu wote ulitambua kuwa watu wa Kituruki wa Cyprus hawako peke yao,” alisema.

Msaada wa kudumu wa Uturuki

Erdogan pia alisisitiza msaada wa kudumu wa Uturuki kwa TRNC licha ya eneo hilo kuendelea kutengwa kimataifa tangu lilipotangaza uhuru wake mwaka 1983.

“Haijalishi ni milango mingapi wanayofunga kuzuia njia za watu wa Kituruki wa Cyprus, daima tumepata milango mipya ya kufungua, njia mpya za kuchunguza,” alisema.

Cyprus imeendelea kugawanyika tangu mwaka 1974 wakati mapinduzi ya Cyprus ya Kiyunani yaliyoungwa mkono na Athens yalipochochea hatua ya Uturuki kama mdhamini wa kulinda watu wa Kituruki wa Cyprus dhidi ya vurugu za kikabila.

Majadiliano kadhaa yaliyoendeshwa na Umoja wa Mataifa tangu wakati huo yameshindwa kufikia suluhisho la mwisho.

Miongoni mwa juhudi muhimu zilizoshindwa ni mazungumzo huko Crans-Montana, Uswisi mwaka 2017 chini ya usimamizi wa nchi za wadhamini, yaani Uturuki, Ugiriki na Uingereza.

Erdogan pia alisisitiza uwekezaji wa Uturuki katika maendeleo ya TRNC, akisema:

“Tumefanya TRNC kuwa nyota inayong'aa katika Bahari ya Mediterania ya Mashariki si tu katika sekta ya usafiri, bali pia katika utalii, fursa za ajira na uwekezaji.”

‘Hali halisi kisiwani’

Ingawa utawala wa Cyprus ya Kiyunani uliingia katika Umoja wa Ulaya mwaka 2004, wakati huo huo walikataa mpango wa Umoja wa Mataifa wa kuunganisha tena kisiwa hicho ambao ulikuwa umeungwa mkono na watu wa Kituruki wa Cyprus — hali iliyopanua pengo la kisiasa kisiwani.

Erdogan alisema ni wakati wa jamii ya kimataifa kuelewa na kutambua hali halisi iliyopo.

“Ni wakati wa jamii ya kimataifa kukubali hali halisi iliyopo kisiwani,” alisema.

Erdogan alihitimisha hotuba yake kwa kusisitiza dhamira ya kudumu ya Uturuki kwa usawa wa kisiasa na uhuru wa watu wa Kituruki wa Cyprus.