Uturuki yaonya juu ya kuongezeka kwa mvutano nchini Syria, yahimiza umoja na azimio la amani

Waziri wa Mambo ya Nje wa Uturuki, Hakan Fidan, ameonyesha wasiwasi kuhusu kuongezeka kwa mvutano nchini Syria, akionya kuwa mlipuko wa hivi karibuni wa ghasia — hasa kati ya makundi ya Druze na Bedouin katika mkoa wa kusini wa Suwayda — unaweza kuhatarisha umoja wa ardhi ya nchi hiyo.

Akizungumza na kituo cha televisheni cha Uturuki, NTV, Fidan alisema kuwa Uturuki imelazimika kutoa onyo kutokana na dalili za harakati za makundi mbalimbali kote Syria.

"Tumeona matamko na hatua kutoka kwa makundi haya kaskazini, kusini, mashariki, na magharibi mwa nchi. Kama Uturuki, tulilazimika kutoa onyo letu kwa sababu tumejitolea kwa umoja na uadilifu wa ardhi ya Syria," alisema.

Fidan alisisitiza kuwa lengo la Uturuki ni kusaidia kuhakikisha usalama na utulivu wa kikanda, sambamba na juhudi za nchi jirani, Umoja wa Ulaya, na Marekani.

Aliongeza kuwa Uturuki inaendelea kuunga mkono mpito wa amani nchini Syria na kusema kuwa maoni ya hivi karibuni kutoka kwa serikali mpya ya Syria yamekuwa ya kutia moyo.

Fidan pia alionya kuwa baadhi ya wahusika wa nje wanatafuta kutumia hali ya kutokuwa na utulivu nchini Syria kwa malengo yao ya kimkakati.

"Tumekuwa tukiona kila mara kuwa baadhi ya wahusika wanataka Syria ibaki katika hali ya machafuko, ili kuzuia kuimarika kwake," alisema.

Wito wa mazungumzo

Akilaani ghasia za hivi karibuni huko Sweida, Fidan alitoa wito wa uwajibikaji wa haraka na kuhimiza makundi yote kujiepusha na vitendo vinavyotishia umoja wa Syria kwa kisingizio cha kulinda utambulisho wa kikabila au kidini.

"Ghasia hizi hazikubaliki," alisema.

"Tunapinga hatua yoyote inayohatarisha umoja wa kitaifa, iwe ni kwa kukandamiza makundi ya kikabila au kidini, au kuweka nchi hatarini kwa jina la kuyalinda."

Alisema Uturuki inataka pande zote kuheshimu haki za jamii za kikabila na kidini za Syria, huku ikihakikisha kuwa ni serikali kuu pekee inayoshikilia silaha.

"Serikali haipaswi kutumia mamlaka yake kukandamiza makundi, lakini wakati huo huo, hakuna mtu anayepaswa kushikilia silaha nje ya udhibiti wa serikali," Fidan aliongeza.

Fidan alisema ni muhimu kwa SDF — kundi linalohusishwa na PKK/YPG — kufikia makubaliano ya hiari na yasiyo na masharti na serikali kuu ya Syria.

"Ni muhimu kwa SDF kufanya makubaliano ya hiari na serikali kuu na kuyatekeleza kwa dhati, bila masharti yoyote," alisema.

"Iwapo wanatafuta dhamana za usalama, Uturuki iko tayari kuwa shahidi wa makubaliano haya."

Alisisitiza pia kuwa mustakabali wa Syria lazima uwe huru kutokana na ushawishi wa kijeshi wa kigeni na kwamba haki za Wasyria wote, wakiwemo Wakurdi, lazima zilindwe.

Msaada kwa ujenzi wa serikali ya Syria

Kuhusu ushirikiano wa ulinzi, Fidan alisema Uturuki inaunga mkono ushirikiano halali wa kupambana na ugaidi na kusaidia kuunda upya taasisi za usalama za Syria.

"Syria inahitaji msaada mkubwa ili kujenga upya taasisi zake. Haiwezekani kuanzisha usalama, utaratibu, au kutoa huduma bila kuunda upya taasisi muhimu za serikali kama jeshi, huduma za afya, elimu, na sekta za nishati," alisema.

Mapigano huko Sweida yalianza Julai 13 na yamezua hofu ya machafuko makubwa zaidi.

Fidan alionyesha wasiwasi kuhusu mvutano ambao haujapatiwa suluhisho na akaishutumu Israel kwa kujaribu kuzuia serikali ya Syria kuingilia kati.

"Pingamizi letu limekuwa kila mara kwamba serikali ya Syria inapaswa kuwa na mamlaka ya kuingilia masuala kama haya," alisema.